lipunang pilipino at pelikulang pilipino
(Kinakaharap at Hinaharap ng Industriya
(Kinakaharap at Hinaharap ng Industriya
ng Pelikulang Pilipino ni Vilma SANTOS)
Karen Y. Ramos
Si Vilma Santos (Ate Vi)
ay Maria Rosa Vilma Tuazon sa totoong buhay. Ipinanganak siya noong
Nobyembre 3, 1953 sa Galang's Maternity Clinic sa Trozo, Magdalena,
Tondo Manila. Siya ay anak nina Amado Santos na tubong Bamban,
Tarlac at Milagros Tuazon na tubong San Isidro, Nueva
Ecija. Bata pa lamang si Vilma Santos ay hilig na talaga niya ang pag-arte
sa harap ng maraming tao at ito'y nasa dugo na niya kaya naman hindi maitatanggi
na napakahusay niya at dekalibreng aktres na siya ngayon kaya naman siya
ay tinawag na "STAR FOR ALL SEASON". Siya ay dating punong
bayan ng Lungsod ng Lipa na itinuturing kauna-unahan na nanalong babaeng punong
bayan sa nasabing lungsod at kasalukuyang gobernadora ng probinsya ng
Batangas. Si Vilma Santos ay kasalukuyang asawa ni Senador Ralph Recto at may
dalawang anak na lalaki na ang pangalang ay Ryan Christian Recto at Luis
Manzano na anak niya sa dating asawa na si Edu Manzano. Nagumpisa ang
pag-aartista ni Vilma Santos noong pinilit siya ng kanyang Tito na cameraman sa
Sampaguita Pictures na mag-odisyon sa Trudis Liit na gawa o hawak ng Sampaguita
Pictures. Nakuha nya ang bidang karakter na si Trudis Liit at nag-uwi ng
gantimpala bilang "Best Child Performer for 1963" at doon ay
nagsimula na ang kabila't kabilang pagkuha sa kanya sa pelikula bilang bida na
talaga namang tinangkilik ng mga manunuod (Canedo, 2012).
Ibinahagi
ni Vilma Santos ang kaniyang mga naging karanasan sa pagsisimula sa industriya
ng pelikulang Pilipino sa ibinigay niyang lektyur sa ginanap na U.P Gawad
Plaridel. Ibinahagi niya rin ang mga tulong na naibigay sa kaniya ng mga
director, kapwa aktor., mga staff at mga prodyuser. Pinasalamatan niya ang mga
manonood na sumuporta sa kaniya. Ang lektyur na ibinigay ni Vilma Santos bilang
2005 awardee ng U.P. Gawad Plaridel ay napatutungkol din sa probemang
kinakaharap ng mga pelikulang Pilipino.
Ayon sa Newsbreak, noong 1971 ay nakagagawa ng 251
na pelikula ang mga prodyuser sa bansa. Subalit, ayon sa Film Academy of the
Philippines, halos 164 pelikula lamang taon-taon ang nagagawa mula 1996-1999 at
bumababa pa ito sa mga 82 pelikula taon-taon noong 2002 hanggang 2003.
Sabi
niya na noong 2004 ay 55 pelikula na lamang ang nagawa ng mga prodyuser. At
hindi lahat ng pelikulang ito ay kumita. Maraming dahilan kung bakit paunti
nang paunti ang gumagawa ng pelikula. Ibinigay niya ang sumusunod:
- Halos 50% ang pinapatong na buwis
- Hindi pa naipalalabas ang mga pelikula ay
napapanood na ito sa mga pirated CDs at DVDs
- Mahal na ang tiket. Noong nagsimula pa si Vilma
ay 7.50 lang ito at nakikita na lamang ang sine sa mga mall. Wala na ang
mga sinehang pangmasa. Nagmahal na rin ang pamasahe at nagmahal ang mga
pagkain sa mall.
- Matindi ang kompetisyon dahil lalong
tinatangkilik at mas kumikita ang mga dayuhang pelikula. Ang Spiderman 2
ay kumita ng 27 milyong piso sa unang araw pa lamang nito.
- May mga prodyuser na itinutuon ang pansin sa
pag-import ng mga dayuhang pelikula dahil mas madali, mura at mas malayo
na malugi.
Ano ang nangyayari sa huli?
Maraming kababayan ang nawawalan ng trabaho, mula
direktor, aktor, manunulat, teknisyan, hanggang sa mga maliliit na manggagawa
katulad ng mga ekstra, karpintero, pintor, at mga mananahi na kailangan sa
production design. At sino ang nabibigyan ng trabaho? Ang kumikita ay ang mga taga-ibang bansa. Subalit sa kabila nito ay sinabi ni Vilma Santos na masasalba pa ang
industriya. Ayon sa kanya ay dapat pag-aralan ng pamahalaan kung paano mababawasan
ang buwis na ipinapataw rito. Napakabigat nito at napakataas na at pataas pa
nang pataas ang production cost ng paggawa ng pelikula. Kailangang pag-aralan
ng pamahalaan ang paglalagay ng regulasyon sa pagpasok ng mga dayuhang
pelikula. Hindi pipigilan ang kanilang pagpasok ngunit kailangang bigyan ng
priyoridad ang sariling produkto.
Kailangan ding paghusayan ang mga istorya sa paggawa
ng pelikula na mataas ang kalidad, maipagmamalaki, nakikipagsabayan at
kinikilala sa ibang bansa. May pag-aasa, ibubuga. Pero iilan na lamang sila.
Sinabi pa ni Vilma na handa niyang babaan ang kaniyang talent fee. Ang kondisyon niya lang ay kailangan muna niyang makita
ang iskrip. Sa Lipa, nagpasa sila ng batas na nagbabawas ng amusement tax mula 30%-15% sa lahat ng
pelikulang Pilipino. Ipinahihiwatig ni Vilma rito, para sa mga aktor, na
matutong sumuri sa mga gagampanang papel at hindi basta-basta na lamang tumatanggap
dahil para naman ito sa ikabubuti ng pangalan ng industriya ng paggawa ng
pelikula. Maaaring sa pamamagitan nito ay mapaghuhusay niya ang kaniyang
pagganap dahil pinakauna ay mas magandang gawin ang bagay na iyong gusto. Dito
ay maipapakita ang galing ng tagaganap.
Ang buhay na ikabubuhay ng pelikulang Pilipino ay
nasa kamay ng mga Pilipino rin. Gingawa ang pelikula hindi para ilagay sa isang
kahon kundi upang panoorin ng mga tao upang makapagbigay ng inspirasyon at
makapagpapaunlad sa kanilang pamumuhay. May
responsibilidad na ginagampanan pati ang pamahalaan at prodyuser. Ito ay para
sa pagbibigay ng suporta uporta sa paggawa ng pelikula. Nakakatawang isipin
pero tulad ng sinabi ng award-winning na filmmaker na si Pepe Diokno ay maaring
ang dahilan ng kawalan ng suporta ng pamahalaan sa mga paggawa ng pelikula ay
dahil nakikita lamang nilang ang industriyang ito ay para makapagbigay lamang
ng kasiyahan. Ikinompara niya ang paggawa ng pelikulang Pilipino na kiukuhanan
ng tax sa pagbibigay ng pundo para sa paggawa ng pelikula sa mga bansang Korea
at Pransya. Isa pa ay kinakailangang sa mga bansang ito ay ipinalalabas ang mga
lokal na pelikula.
Sa pelikula nagkakatagpo-tagpo ang iba’t ibang uri
ng sining- ang panitikan, performing arts,
musika, potograpiya, at iba pa. Kaya mabisang paraan ito sa pakikipagtalastasan
at pakikipag-ugnayan sa mga tao. Malakas ang impluwenysa ng mga pelikula sa
buhay ng tao dahil dito nila, kadalasan, idinidikit ang mga desisyon nila sa
buhay. Marami at mabigat ang problema ng industriya ng pelikula sa Pilipinas.
Marami at mabigat ang mga problemang kinakaharap ng mga mamamayan at ng
pamahalaan, na ang iba ay masasalamin sa mga pelikula. Kailangang kumilos para
sa ikabubuti nang higit na nakararami. Bilang pagtatapos ay ibinigay niya ang
linya niya sa Sister Stella:
Marami
pa akong hindi alam at dapat malaman tungkol sa mga kasalukuyang kalagayan ng
mga sistema ng lipunan. Kailangan ko pang patuloy na mag-aral at matuto. Pero
ang mahalaga, ako ay narito na ngayon, hindi na lamang nanonood, kundi
nakikiisa sa pagdurusa ng mga nakakarinig, tumutulong sa abot ng aking
makakaya. Kaya kung hindi tayo kikilos, sino ang kikilos? Kung hindi ngayon,
kailan pa?
Malaman ang linyang ito ni Sister Stella at sa
paraang ginamit ito ni Vilma Santos sa araw na siya ay parangalan. Ginamit niya
nang mahusay ang pagkakataon na makapagsalita
sa harap ng maraming estudyante, mga kritiko, taga-akademya, direktor at
kasamahan sa trabaho. Ang lektyur na ito ay hindi lamang paglalahad ni Vilma sa
kaniyang mga naging karansan sa paggawa ng pelikula kundi tungkol din ito sa
pagtuturo sa mamamayang Pilipino na mapagyaman, mapangalagaan at higit sa lahat
ay matangkilik ang sariling mga pelikula.
Ayon sa nakararami ay naghihingalo na ang industriya
ng pelikulang Pilipino. Pansinin natin ang mga kaganapan sa pagpapalabas ng mga
pelikula sa Pilipinas. Tinawag na Golden Age ang 1970s at tapos na ito. Noong
2011 ay mas marami pa ang naipalabas na pelikulang mula sa ibang bansa (151 na
pelikula) kumpara sa mga ipinalabas na pelikulang Pilipino (78) (Bunoan, 2012).
Iuugnay sa sinabi ni Vilma Santos na isa sa mga dahilan ng paghihingalo at
unti-unting pagkamatay ng pelikulang Pilipino ay ang sobrang pagtangkilik ng
mga Pilipino sa mga dayuhang pelikula na ipinalalabas sa Pilipinas. Bakit
nagrereklamo sa sobrang pagtangkilik ng ng mga Pilipino sa mga dayuhang
pelikula kung wala naman pala silang mapapanood na mga pelikulang Pilipino? Tama
ang sabi ni Santos na hindi kailangang tanggalin ang pagpapalabas sa mga
dayuhang pelikula subalit kailangang bigyang priyoridad ang pagpapalabas sa mga
pelikulang Pilipino dahil sa pinakaunang banda, sino ba ang nagtatakda ng ideya
upang panoorin ang mga dayuhang pelikula? Ang midya. Nagsasabi ang midya na
priyoridad daw niya ang interes nang nakararami.
Makikita ang sinasabing paghihingalo ng industriya
ng pelikulang Pilipino sa bilang ng mga pelikulang naipalalabas sa bawat taon.
Kung susuriin ang lektyur na ibinigay ni Vilma Santos ay sinabi niyang noong
1971 ay nakagagawa ng 251 na pelikula ang mga prodyuser sa bansa. Halos 164
pelikula lamang taon-taon ang nagagawa mula 1996-1999 at bumababa pa ito sa mga
82 pelikula taon-taon noong 2002 hanggang 2003. Sabi niya na noong 2004 ay 55
pelikula na lamang ang nagawa ng mga prodyuser. Noong 2011 ay mas marami pa ang
naipalabas na pelikulang mula sa ibang bansa (151 na pelikula) kumpara sa mga
ipinalabas na pelikulang Pilipino na 78.
Nakalulungkot dahil makikita ang unti-unting paghina
at ang nakatatakot ay ang pagkamatay ng industriyang ito. Sa mga pelikulang
Pilipinong nailabas taon-taon ay mapapansing sa taong 2011 ay tumaas ito. Ito
ay dahil sa paglago naman ng mga indie
film. Maraming independent film
ang kinilala sa ibang lugar tulad ng
Melancholia (2008) na nanalo sa Venice Film Festival na dinerek ni Lav
Diaz, Serbis (2008) sa direksyon ni
Brillante Mendoza na nanalo ng prestihiyosong Palm d’Or Arwad sa Cannes, Ploning (2008) sa direksyon ni Chris
Martinez na nanalo sa iba’t ibang Asian film festivals at marami pang iba (ABS-CBN.com).
Matagal na ang lekyur na ito ni Vilma Santos at
pinatunayan ito ng mga sinabi ni Mathew Scott dahil tumatangkilik ang mga
Pilipino sa kanilang sariling pelikula tulad ng dalawang pelikulang kumita ng
napakalaki at sinabing naka-break ng box office record: Girl, Boy, Bakla, Tomboy ($9.7 million) at ang Starting Over Again ($11. 3 million) (Variety.com). Itinuturing
na pinakamatagumpay pagdating sa kita ng pelikula ang A Second Chance pagkatapos nitong kumita ng $11. 759 milyon (Rappler.com).
Subalit hindi pa rin dapat mangampante ang industriya sa paggawa nang mas
mahuhusay na pelikulang Pilipino dahil wala pa ring nakahihigit sa kinita ng Iron Man 3 noong 2013 ($12. 685 milyon)
at The Avengers noong 2012 ($12. 178
milyon) (listph.com).
Makikita ang muling pagkabuhay ng industriya ng pelikulang
Pilipino. Bilang isang Pilipino ay nakikita kong isa sa mga dahilan nito ay ang
paggawa ng mga de kalidad na pelikulang hindi lamang nag-iisip na kumita kundi
makapagbigay ng kasiyahan, aral at inspirasyon sa lahat. Hindi sana maging sukatan ang kikitain,
kung maliit man ito, upang mapanghinaan ng loob ang industriya na magpatuloy na
magpalabas ng mga pelikula. Bagkus, isa itong senyales na kailangan ding
tingnan ang lebel ng pag-iisip ng mga manonood dahil maaring ang rason dito ay
ang paggawa ng mahihinang kalidad ng pelikula. Sino ang manonod ng pelikulang
walang kwenta? Ang kwenta rito ay tumutukoy sa kapaki-pakinabangan ng pelikula.
Sa unang banda ay bakit pa ito ginawa?
Para sa matatagumpay na tao, maiintindihan nila ang
mga naging karanasan ni Santos sa pagkamit niya ng kaniyang tagumpay. Ang pagbabahagi ni Santos sa kaniyang mga
naging karanasan ay hindi lamang para sa mga taong makaiintindi sa mga naging
karanasan niya subalit para rin ito sa mga taong gustong magtagumpay sa mundo
ng paggawa ng pelikula. Ipinarating niya na hindi madali ang pagkamit ng tagumpay.
Nabanggit niya na noong ipinalabas ang Sister Stella L noong 1984 ay nakasabay
nito ang pelikulang pinagbidahan ni Sharon Cuneta na siyang ikinalangaw ng
kaniyang pelikula. Sikat na siya noong panahong iyon at ang maranasan ang
ganoong pangyayari ay hindi maganda dahil noon ay isa sa mga pinakasukatan ng
kasikatan ay kapag pinipilahan ang pelikula. Gaoon pa man ay nagpasalamat pa
rin siya dahil itinuturing ngayon na isa sa pinakamahuhusay na pelikulang
Pilipino ang Sister Stella L na tumatalakay sa pakikibaka para sa katarungan at
ang pagkontra sa gahum ng mga naghaharing pamahalaan. Sa bahaging ito ay
makikitang tinitingnan ang pelikula bilang salamin din ng lipunan Pilipino at
kasaysayan.
Reperensya
Canedo P. 2012. http://starforallseason.blogspot.com/
Santos,
V. 2005. Kinakaharap at Hinaharap ng Industriya ng Pelikulang Pilipino. http://
www.plarideljournal.org/article/kinakaharap-at-hinaharap-ng-industriya-ng-pelikulang-pilipino/. Retrieved November 16, 2016.http://www.rappler.com/entertainment/news/116583-a-second-chance-highest-grossingfilipino-film-all-time
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento